‘Trong số các VĐV VN bị phát hiện dương tính với doping, một số được xác định là vô tình dùng phải, nhưng cũng có những VĐV cố tình gian dối để đạt được thành tích’.

Ở tuổi 23, nhà vô địch thế giới hạng 62kg Trịnh Văn Vinh tiêu tan sự nghiệp vì sử dụng doping – Ảnh: NAM KHÁNH

Đó là chia sẻ của bác sĩ Nguyễn Văn Phú – giám đốc Trung tâm Doping và y học thể thao (VADA) thuộc Tổng cục TDTT. Chỉ trong hai năm 2019 – 2020, cử tạ VN đã có 4 VĐV lĩnh án phạt nặng vì dùng doping. Vì vậy, cử tạ VN đang đứng trước nguy cơ bị cấm tham dự Olympic Tokyo.

WADA bí mật kiểm tra ở VN

* Thưa ông, việc kiểm tra doping với các VĐV được tiến hành như thế nào?

– Có ba tổ chức thường xuyên thực hiện các cuộc kiểm tra doping là: tổ chức phòng chống doping của quốc gia, liên đoàn thể thao quốc tế của bộ môn, Tổ chức kiểm tra quốc tế (ITA) do Cơ quan Phòng chống doping thế giới (WADA) lập ra. Việc kiểm tra doping được tiến hành bất ngờ, bí mật, VĐV bị kiểm tra không biết trước.

* Làm sao WADA có thể biết VĐV VN đang tập luyện ở đâu, thời gian nào để đến kiểm tra bất ngờ?

– VĐV phải khai một văn bản báo cáo về lịch hoạt động thường xuyên của mình ở đâu, thời gian nào. 

Căn cứ vào bản khai đó, WADA sẽ chủ động đến VN kiểm tra doping với các VĐV. Nếu WADA đến nơi VĐV đã khai báo nhưng VĐV không có mặt, không tuân thủ yêu cầu kiểm tra doping sẽ vi phạm Luật phòng chống doping quốc tế.

Cũng có khi WADA kết hợp với phía VN như đề nghị cán bộ kiểm tra doping của mình hỗ trợ họ lấy mẫu xét nghiệm. Tuy nhiên những nội dung này luôn đi kèm với yêu cầu về bảo mật thông tin. Không có chuyện các thông tin này sẽ được phía VN tiết lộ cho VĐV bị kiểm tra doping.

* Trong thời gian qua, VĐV VN được tiếp cận với danh mục chất cấm thế nào?

– Tháng 12 hằng năm, WADA sẽ gửi tất cả các quốc gia dự thảo danh mục các chất bị cấm trong thể thao (có hiệu lực từ ngày 1-1 hằng năm).

Đã là VĐV thì phải có trách nhiệm tìm hiểu thông tin về các chất bị cấm. Danh mục chất cấm, phương pháp bị cấm trong tập luyện và thi đấu được đăng công khai trên website của WADA, VADA, các liên đoàn thể thao quốc gia.

* Các chất cấm mà VĐV VN được xác định dùng thời gian gần đây là chất gì, có thể mua nó trên thị trường hay không?

– Theo quy định, thuốc phải mua theo đơn. Nhưng bằng nhiều cách khác nhau, người có ý định dùng doping có thể mua được thuốc có chứa những chất cấm này trên thị trường.

* Khi một VĐV dùng doping, phải xét nghiệm ở thời điểm nào trong quá trình họ sử dụng để phát hiện?

– Bất cứ chất nào đi vào cơ thể cũng có thời gian chuyển hóa, phát huy tác dụng, tồn lưu nhất định. Điều này phụ thuộc vào liều lượng, thời gian sử dụng và loại chất họ sử dụng. Khi sử dụng doping và có thành tích, VĐV không có cách nào để loại bỏ nó ngay khỏi cơ thể.

* Vậy những VĐV sử dụng doping chờ đợi may mắn sẽ giúp họ vượt qua được các đợt kiểm tra?

– Một trong những lý do VĐV sử dụng doping là họ nghĩ hành vi gian dối đó qua mặt được các cơ quan chức năng hoặc không bị kiểm tra. Ngoài ra, VĐV cũng tin rằng họ có thể dùng những biện pháp kỹ thuật nào đó để che giấu việc dùng doping. 

Tuy nhiên với những giải đấu, đại hội thể thao lớn có sự phối hợp chặt chẽ của WADA, suy nghĩ đó thật ngây thơ. Vì vậy mới có những VĐV bị phát hiện dương tính với doping.

HLV có thể biết VĐV dùng doping

* Theo ông, VĐV bị phát hiện dương tính với doping ở VN vô tình hay cố tình sử dụng các chất này?

– Một số VĐV bị phát hiện dùng doping hoàn toàn do vô tình. Dù vậy cũng có một số VĐV cố tình sử dụng doping, gian dối để đạt thành tích cao trong thi đấu.

* Liệu VĐV có thể qua mặt được HLV khi dùng doping?

– Thành tích trong thể thao không thể đến trong một đêm, vì vậy HLV phải theo dõi chu kỳ huấn luyện để đánh giá thành tích của VĐV. Qua các phương pháp đo lường, HLV phải nhìn thấy được thành tích của VĐV mình có được là do yếu tố nào. Trường hợp VĐV giấu HLV về việc dùng chất cấm, dựa trên kết quả tập luyện, HLV sẽ nhìn thấy bất thường.

Không có cầu thủ dùng chất gây nghiện

* Những năm gần đây, LĐBĐVN (VFF) có cho các cầu thủ thi đấu tại Giải bóng đá chuyên nghiệp VN kiểm tra chất gây nghiện?

– Đây là kế hoạch kiểm tra sức khỏe suốt mùa giải của bóng đá VN nhằm phát hiện các vấn đề bất thường. Cùng với việc kiểm tra sức khỏe, VFF làm xét nghiệm một số chất, trong đó có chất gây nghiện.

* Có cầu thủ nào bị phát hiện dùng chất gây nghiện không, thưa ông?

– Chưa.

* Khi nào thì các giải thể thao quốc gia tại VN sẽ được kiểm tra doping?

– VADA đã đề xuất với Tổng cục TDTT kiểm tra doping tại hệ thống giải trẻ và giải vô địch quốc gia từ năm 2021.

* VADA có làm được xét nghiệm doping cho VĐV VN?

– Hiện nay VN vẫn chưa có khả năng tự xét nghiệm được doping. Trong khu vực có Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc có thể xét nghiệm được. Còn bao giờ VN có thể thực hiện xét nghiệm được doping phụ thuộc vào nhiều yếu tố: trang thiết bị máy móc, con người… Việc này còn khá xa.