Bộ trưởng Bộ Giao thông – vận tải vừa có quyết định giao nhiệm vụ cho Ban quản lý dự án đường sắt thuộc bộ này lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt TP.HCM – Cần Thơ.

 

Dự án này nằm trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 – 2025. Với chỉ đạo nêu trên, tuyến đường sắt từ TP về miền Tây đang có sự chuyển động tích cực.

Diện mạo mới

Cũng theo quyết định của Bộ Giao thông – vận tải, thời gian thực hiện việc lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án là từ năm 2021 đến năm 2022. Bộ giao Ban quản lý dự án đường sắt chủ động phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan để triển khai lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án đường sắt TP.HCM – Cần Thơ theo các quy định hiện hành.

Trước đó, Viện khoa học và công nghệ Phương Nam đã hoàn tất báo cáo cuối cùng gửi UBND TP.HCM và Bộ Giao thông vận tải về đề xuất điều chỉnh hướng tuyến, bổ sung 9 ga đô thị vệ tinh của dự án tuyến đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ sau 7 năm nghiên cứu. 

Với báo cáo đề xuất này, tuyến đường sắt về miền Tây có sự cập nhật điều chỉnh, hình thành một diện mạo mới.

Cụ thể, theo quy hoạch chi tiết đường sắt TP.HCM – Cần Thơ trước đây, tuyến bắt đầu từ ga hàng hóa An Bình (Dĩ An, Bình Dương) đến Cần Thơ với chiều dài 173,677km gồm 14 ga. 

Còn nay, Viện khoa học và công nghệ Phương Nam đã đề xuất điều chỉnh hướng tuyến thay vì đi vào khu dân cư đông đúc, khu công nghiệp khó giải tỏa mặt bằng và giá đền bù lại cao, thì nay sẽ cặp theo hành lang bên phải đường cao tốc TP.HCM – Trung Lương, Trung Lương – Mỹ Thuận. 

Như vậy, dự án được điều chỉnh hướng tuyến thuộc phạm vi TP.HCM, tỉnh Long An, Tiền Giang. Đoạn tuyến còn lại qua Vĩnh Long, Cần Thơ bao gồm cả vị trí hai cầu lớn đường sắt qua sông Tiền và sông Hậu vẫn giữ nguyên theo quy hoạch được duyệt năm 2013.

Theo Viện khoa học và công nghệ Phương Nam, ưu điểm của việc thay đổi hướng tuyến là đường sắt sẽ sử dụng chung với hành lang đường cao tốc, giảm thiểu việc chia cắt khu vực dân cư, các khu công nghiệp đang hình thành và phát triển. 

Đồng thời, việc phát triển hướng tuyến về phía tây của cao tốc có quỹ đất để phát triển các TP vệ tinh, tận dụng được các đầu mối giao thông liên kết của đường cao tốc. 

Từ đó, bổ sung đầu tư xây dựng 9 ga đô thị thành 9 thành phố vệ tinh của các tỉnh thành có đường sắt đi qua. Mặt khác, điều chỉnh lần này đã rút ngắn chiều dài toàn tuyến được hơn 5km, tiết kiệm kinh phí xây dựng gần 200 triệu USD.

Như vậy, tuyến đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ trong báo cáo đề xuất mới nhất có tổng chiều dài 134,9km và đi qua 5 tỉnh thành gồm: TP.HCM, Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ với 9 nhà ga có điểm đầu là ga Tân Kiên (TP.HCM) và điểm cuối là ga Cần Thơ (TP Cần Thơ). Ngoài ra, còn có tuyến nhánh từ ga Thanh Phú (Long An) đi cảng Hiệp Phước và cảng quốc tế Long An dài 44km, đi qua TP.HCM, Long An. 

Tổng mức đầu tư dự án tương đương khoảng 10 tỉ USD, trong đó tuyến chính TP.HCM – Cần Thơ 4.445,49 triệu USD, tuyến nhánh Thanh Phú – Hiệp Phước 791,35 triệu USD; 4,6 tỉ USD còn lại sẽ đầu tư ga đô thị và các hạng mục khác.

Cũng trong tờ trình, loại hình cho dự án đường sắt TP.HCM – Cần Thơ là đường sắt tốc độ cao, khổ đường đôi 1.435mm, kết hợp vận tải hành khách và hàng hóa. Tốc độ tối đa của tàu khách là 200km/h và tàu hàng là 150km/h. 

Giá vé cụ thể cho từng chặng của tuyến đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ được tính như sau: TP.HCM – Long An 120.000 đồng/vé, từ TP.HCM đi Tiền Giang 280.000 đồng/vé, TP.HCM đi Vĩnh Long 325.000 đồng/vé, TP.HCM – Cần Thơ 400.000 đồng/vé.

Mô hình đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ – Ảnh: Viện khoa học và công nghệ Phương Nam

Huy động vốn từ đâu?

Với tổng mức đầu tư khoảng 10 tỉ USD, phương án huy động vốn ra sao? Theo tờ trình của Viện khoa học và công nghệ Phương Nam, dự án sẽ khả thi nếu có phương án tài chính khả thi. 

Quá trình chuẩn bị phương án tài chính, viện đã đi trước một bước, quan hệ với các nguồn tài chính, chuyên gia khảo sát thực tế phân tích tài chính để có được các số liệu khả thi thực hiện đề án. 

Cho đến nay, dự án đã thu hút trên 20 nguồn vốn quốc tế từ Hoa Kỳ, các nước châu Âu và các quỹ tài chính quốc tế khác. Viện cũng kiến nghị cho phép tiếp tục nhiệm vụ tư vấn và vận động nhà đầu tư quốc tế tham gia hợp tác đầu tư dự án theo quy định.

Ông Hà Ngọc Trường – phó chủ tịch Hội Cầu đường cảng TP, chuyên gia cao cấp đường sắt, người gắn bó với dự án này – cho hay tuyến đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ hình thành kết nối giao thông hiện đại giữa TP và các tỉnh miền Tây Nam Bộ, góp phần đưa kinh tế Đồng bằng sông Cửu Long đi lên, đánh động toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. 

Thực tế hiện nay, người dân phải mất khoảng 4-5 giờ để đi từ TP.HCM đến Cần Thơ bằng đường bộ do tắc nghẽn giao thông, tai nạn giao thông. Do đó đường sắt tốc độ cao sẽ giúp tiết kiệm đáng kể về thời gian dành cho chuyến đi, chỉ mất khoảng 45 phút/chuyến.

Ông Trường còn cho biết thêm một nghiên cứu của Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) cho hay ước tính lưu lượng đi lại từ các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long và TP.HCM qua đường sắt sẽ đạt 46,5 triệu hành khách/năm và 147,5 triệu tấn hàng hóa/năm. 

Mỗi năm tiếp theo, lượng khách sẽ tăng trưởng trung bình 5,5% và lưu thông hàng hóa tăng 6%, phù hợp với tăng trưởng dân số và GDP trong khu vực nghiên cứu.

Theo Viện khoa học và công nghệ Phương Nam, nhà đầu tư sẽ tổ chức vận hành khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao TP.HCM – Cần Thơ trong vòng 25 năm sau khi dự án đưa vào hoạt động dưới sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước. 

Sau khi thực hiện khai thác dự án đảm bảo thu lại lợi nhuận đề ra, nhà đầu tư sẽ chuyển giao cho Bộ Giao thông vận tải.