Chỉ vài giờ trước ngày 8-12, hạn chót để các bang xác nhận kết quả bầu cử, bang Texas tung đòn bất ngờ: đơn kiện dài 154 trang yêu cầu Tòa án tối cao Mỹ hủy kết quả bầu cử ở 4 bang chiến trường.

 

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) và Tổng chưởng lý Ken Paxton của bang Texas – Ảnh: AFP

Đơn kiện cho rằng những thay đổi được áp dụng với thủ tục liên quan bỏ phiếu qua thư là phi pháp. 

“Sử dụng đại dịch COVID-19 làm lý lẽ bào chữa, quan chức chính quyền các bang bị kiện gồm Pennsylvania, Michigan, Wisconsin và Georgia đã lấn chiếm thẩm quyền của các cơ quan lập pháp tiểu bang và sửa luật bầu cử của bang một cách trái hiến pháp” – đơn kiện được tổng chưởng lý Ken Paxton (một người Cộng hòa) của bang Texas đệ trình nhấn mạnh.

Chưa từng có tiền lệ

Ông Paxton yêu cầu Tòa án tối cao Mỹ vô hiệu hóa tổng cộng 62 phiếu đại cử tri dành cho ông Biden ở bốn bang trên – một bước đi mà theo Hãng tin AP sẽ làm xoay chuyển cục diện có lợi cho Tổng thống Donald Trump và là chưa từng có trong lịch sử Mỹ. Tuy nhiên, đó chỉ là theo lý thuyết và đi theo một kịch bản suôn sẻ dành cho phía ông Trump.

Tổng thống Trump khen bang Texas “dũng cảm và tài giỏi”, còn thư ký báo chí Nhà Trắng Kayleigh McEnany nói rằng vụ kiện này “khổng lồ”. 

Tổng chưởng lý một số bang của Mỹ như Arkansas, Alabama, Louisiana và Missouri đã lên tiếng ủng hộ động thái của bang Texas nhằm bảo vệ tính toàn vẹn của các cuộc bầu cử.

Ngược lại, các quan chức từ bốn bang trên đã gọi đơn kiện của Texas là cuộc tấn công táo bạo nhắm vào nền dân chủ Mỹ. 

Bà Dana Nessel, tổng chưởng lý bang Michigan và là đảng viên Đảng Dân chủ, gọi vụ kiện trên là một “trò quảng cáo” không xứng đáng với phẩm cách của văn phòng ông Paxton và người dân Texas.

Đơn kiện này căn cứ vào một nội dung trong hiến pháp Mỹ, theo đó cho phép bang này kiện bang kia trực tiếp tại Tòa án tối cao Mỹ mà không phải bắt đầu quá trình kiện tụng từ các tòa án cấp thấp hơn. 

Trước đây, đội ngũ pháp lý của ông Trump cũng thách thức kết quả bầu cử với một số nội dung tương tự Texas nêu nhưng phải thông qua các tòa án cấp thấp hơn và phần lớn không thành công dù đã nộp gần 50 đơn kiện.

Cơ hội thành công?

Tòa án tối cao đã yêu cầu bốn bang Pennsylvania, Michigan, Wisconsin và Georgia phản hồi với động thái của bang Texas trước 15h chiều 10-12 (giờ Mỹ). Không rõ tòa này sẽ thụ lý hay xem xét đơn kiện của ông Paxton ra sao.

Tòa án tối cao hiện nghiêng về phe bảo thủ với tỉ lệ 6 (bảo thủ) – 3 (tự do), trong đó đã có ba thẩm phán do ông Trump đề cử. Trước bầu cử, ông Trump từng nói ông kỳ vọng Tòa án tối cao sẽ quyết định người thắng cử. 

Tuy nhiên, các thẩm phán không có nghĩa vụ phải giải quyết vụ kiện. Tòa này từng nêu rõ rằng “quyền xét xử đầu tiên” – vốn cho họ giải quyết trực tiếp chuyện kiện tụng giữa các bang – nên được sử dụng một cách không hoang phí.

Theo báo New York Times, khi tòa tối cao thực hiện quyền xét xử đầu tiên, thông thường họ giải quyết các tranh chấp giữa hai bang về các vấn đề như quyền sử dụng nước. 

Hoặc năm 2016, các thẩm phán đã bác bỏ yêu cầu từ bang Nebraska và Oklahoma về việc thách thức vấn đề hợp pháp hóa cần sa phục vụ giải trí của bang Colorado.

Theo Hãng tin Reuters, giới chuyên gia pháp lý đánh giá vụ kiện ít có cơ hội thành công. Còn tạp chí Forbes chỉ ra một số lý do cho thấy vụ kiện có thể thất bại: có khả năng tòa nhận thấy Texas không có “vị thế tranh chấp” để kiện, họ kiện quá trễ, không có bằng chứng để chứng minh công tác bầu cử ở các bang vi hiến… 

Trong khi đó, phe ông Trump cho đây là một cơ hội lớn, như trước đó ông Trump đã dự báo “có nhiều chuyện lớn sẽ xảy ra vài ngày tới”.

Hãng tin Bloomberg dẫn lời các chuyên gia cảnh báo việc tòa án làm mất tư cách đại cử tri từ bốn bang chiến trường theo như yêu cầu của đơn kiện sẽ đẩy Mỹ vào một cuộc khủng hoảng hiến pháp. 

“Đó sẽ là sự cáo chung của nền dân chủ ở Mỹ. Chín thẩm phán tòa tối cao sẽ thay thế 330 triệu dân làm người phán quyết” – cây bút Noah Feldman bình luận trên Bloomberg.