Có thể nói một trong những nguyên nhân chính khiến sách giáo khoa (SGK) Tiếng Việt 1 của nhóm Cánh Diều có nhiều sai sót là do những bất cập trong quy trình thẩm định SGK, trong đó đáng nói nhất là khâu thực nghiệm.

 

Một tiết học môn tiếng Việt theo sách giáo khoa mới của học sinh lớp 1/3 Trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi, Q.Tân Bình, TP.HCM – Ảnh: NH.H.

Theo thông tư 33/2017/TT-BGDĐT do Bộ GD-ĐT ban hành ngày 22-12-2017, quy trình biên soạn và thẩm định SGK bao gồm 5 bước như sau: 

1. Tổ chức, cá nhân biên soạn SGK đăng ký và nộp bản thảo SGK đến nhà xuất bản (NXB) đáp ứng điều kiện theo quy định.

2. NXB tổ chức biên tập, hoàn thành bản mẫu SGK, phối hợp với tổ chức, cá nhân biên soạn SGK tổ chức thực nghiệm SGK.

3. Bộ GD-ĐT tổ chức thẩm định bản mẫu SGK.

4. NXB có SGK được thẩm định phối hợp với tổ chức, cá nhân biên soạn SGK hoàn thiện bản mẫu SGK sau thẩm định.

5. Bộ trưởng Bộ GD-ĐT phê duyệt, cho phép sử dụng SGK.

Nên 3 lần thực nghiệm

Nhìn vào quy trình trên, chúng ta có thể thấy rõ bộ chỉ quy định một lần dạy thực nghiệm SGK và theo chúng tôi, đây chính là nguyên nhân dẫn đến những sai sót không đáng có của SGK mới. 

Quả vậy, cần phải xem SGK như là một công trình khoa học cấp quốc gia bởi tính chất cực kỳ quan trọng của nó, do đó nếu chỉ thực nghiệm một lần duy nhất thì rất khó để đánh giá chất lượng cũng như phát hiện những sai sót không đáng có.

Vì vậy, theo chúng tôi, để hạn chế đến mức thấp nhất những sai sót có thể có cho những bộ SGK mới trong thời gian tới, Bộ GD-ĐT cần phải sửa lại quy trình biên soạn và thẩm định SGK theo hướng buộc các tác giả và các NXB phải tăng số lần thực nghiệm bản mẫu SGK mới lên ít nhất là 3 lần. 

Bên cạnh việc tăng số lần dạy thực nghiệm, bộ cũng cần quy định chi tiết về việc thực nghiệm sao cho đảm bảo tính khoa học.

Cụ thể là cần quy định việc dạy thực nghiệm phải trên một cỡ mẫu đủ lớn, tức phải từ vài trăm đến vài ngàn học sinh. 

Đồng thời, việc dạy thực nghiệm phải được thực hiện trên nhiều loại trường bao gồm các trường có điều kiện cơ sở vật chất tốt, trường có điều kiện cơ sở vật chất kém, trường ở vùng đô thị và trường ở vùng nông thôn, miền núi.

Công khai bản mẫu

Bên cạnh việc tăng số lần thực nghiệm và quy định chi tiết về phương pháp thực nghiệm như vừa nêu trên, bộ cũng cần quy định là sau khi thực nghiệm xong và chỉnh sửa bản mẫu SGK, các NXB và các tác giả biên soạn cần phải tổ chức những cuộc hội thảo khoa học với các viện nghiên cứu có liên quan, chẳng hạn như Viện Toán học với SGK toán, Viện Ngôn ngữ học với SGK tiếng Việt…

Sau khi đã tổ chức các hội thảo xong và chỉnh sửa bản mẫu SGK, các NXB, các tác giả cần công khai bản mẫu cho xã hội góp ý giống như Đảng đang làm với các dự thảo văn kiện của Đảng.

Chúng tôi cho rằng chỉ khi nào SGK mới được biên soạn và thẩm định một cách nghiêm túc và chặt chẽ như trên thì mới có thể hạn chế được những sai sót và phù hợp với đa số học sinh, xứng đáng là tài liệu để giáo dục con người.