‘Mọi thứ vẫn chưa kết thúc khi từng lá phiếu chưa được kiểm’. Đây là tuyên bố của ông Biden trước đám đông ở tiểu bang quê nhà Delaware của mình vào rạng sáng 4-11 (giờ Mỹ).

Đồ họa cập nhật đến 0h ngày 5-11 giờ VN – Nguồn: Fox News – Dữ liệu: DUY LINH – Đồ họa: TUẤN ANH

Kết quả ai là người chiến thắng trong bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 đã không có ngay sau ngày bỏ phiếu chính thức như năm 2016 mà còn phải đợi trong một thời gian nữa. Và ngày đó vẫn chưa được xác định.

“Tuần” bầu cử

Một lần nữa, kết quả bầu cử của ông Trump ở nhiều tiểu bang lại thể hiện tốt hơn nhiều so với các cuộc thăm dò khảo sát trước bầu cử, nhưng ông Biden vẫn cho thấy xác suất chiến thắng của ông vẫn còn cao mặc dù khá sát, ít nhất trong vài ngày nữa.

Tuy nhiên các tiểu bang chiến địa ở khu vực vành đai gỉ sét như Pennsylvania (20 phiếu đại cử tri), Michigan (16 phiếu) và Wisconsin (10 phiếu) từng đưa ông Trump vào Nhà Trắng cách đây bốn năm thì bây giờ lại tiếp tục trở thành điểm nóng khi sự chênh lệch giữa hai ứng cử viên khá nhỏ.

Tâm điểm của sự căng thẳng quay xung quanh câu chuyện các phiếu bầu qua bưu điện trong kỳ bầu cử này.

Có lẽ người Mỹ cần phải mất thêm một vài ngày nữa để biết chính xác ai sẽ là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020.

Một trong những lý do chính là đại dịch COVID-19 đã khiến một số lượng lớn cử tri đi bỏ phiếu sớm hay bỏ phiếu qua thư để tránh xếp hàng quá đông đúc ở khu vực bầu cử.

Lần đầu tiên trong hơn một thế kỷ qua, số lượng kỷ lục hơn 100 triệu cử tri Mỹ bỏ phiếu sớm trước ngày bầu cử so với khoảng 58 triệu phiếu bầu sớm vào năm 2016. Trong hơn 60 triệu phiếu bầu qua thư, nhiều lá phiếu vẫn còn đang trên đường đến địa điểm kiểm phiếu.

Chính vì vậy, năm nay khái niệm “ngày bầu cử” không còn chính xác nữa, mà phải là “tuần bầu cử” khi các nhân viên bầu cử phải tốn nhiều thời gian hơn để kiểm đếm các lá phiếu được gửi qua bưu điện bởi vì họ cần nhiều bước hơn trước như cần phải xác thực danh tính cử tri bằng cách so sánh chữ ký của cử tri bên ngoài bì thư và trên hồ sơ lưu.

Do đó, có nhiều khả năng ứng cử viên sớm dẫn trước lại hụt hơi khi số lượng lớn các lá phiếu gửi qua đường bưu điện đổ về được kiểm đếm trong thời gian tới.

Các quy định về kiểm phiếu thuộc về quyền của các tiểu bang. Chính các tiểu bang cũng có các quy định khác nhau về thời gian cũng như cách kiểm đếm phiếu bầu qua bưu điện. Vì vậy sẽ có nhiều chênh lệch về thời gian công bố kết quả.

Ở tiểu bang Florida, phiếu bầu sớm qua bưu điện có thể được đếm từ tận 22 ngày trước bầu cử. Các bang chiến trường Michigan, Pennsylvania và Wisconsin không cho phép đếm phiếu bầu qua bưu điện trước ngày bầu cử 3-11.

Về thời gian nhận phiếu bầu, các tiểu bang vẫn còn đang căng thẳng như North Carolina hay Pennsylvania quy định chấp nhận các phiếu bầu qua thư có thể được đóng dấu bưu điện ngay ngày bầu cử, nhưng tới sau đó. Bang Pennsylvania cho phép phiếu bầu tới trễ 3 ngày.

Do đó, thời gian kiểm phiếu dự tính có thể kéo dài vài tuần để nhân viên có thể kiểm đếm thống kê số phiếu bầu ở các tiểu bang này. Theo ước tính sơ bộ, vẫn còn hàng trăm ngàn phiếu qua thư chưa được đếm ở hai tiểu bang Michigan và Pennsylvania.

Còn… cuộc chiến pháp lý

Dù cho các lá phiếu qua thư có giúp ông Biden dẫn trước ông Trump ở các tiểu bang chiến địa quan trọng như Wisconsin, Michigan, Pennsylvania trong vài ngày tới không có nghĩa cuộc bầu cử đã sớm chấm dứt.

Hai ứng cử viên sẽ bước vào cuộc chiến pháp lý tại tòa án tối cao liên bang về tính pháp lý của các phiếu bầu qua đường bưu điện. Hai bên đều đã tính đến bước này.

Jen O’Malley Dillion, quản lý chiến dịch tranh cử của ông Biden, cho biết đội pháp lý của Đảng Dân chủ “sẵn sàng triển khai để chống lại nỗ lực” ngăn chặn việc kiểm phiếu hợp lệ của Đảng Cộng hòa ở tòa án.

Không loại trừ khả năng cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020 không được quyết định ở phòng phiếu mà lại được quyết định ở tòa án. Trận chiến pháp lý này cho cuộc bầu cử tổng thống đã được hai bên tính trước từ rất lâu.

Có lẽ hai bên không quên phán quyết của tòa án tối cao quyết định kiểm phiếu lại ở tiểu bang Florida trong cuộc tranh cử giữa hai ứng viên tổng thống Al Gore và George W. Bush năm 2000.

Tháng trước, ông Trump đã phản đối hình thức bầu cử qua thư vì cho rằng điều này sẽ khuyến khích gian lận.

Tuy nhiên vấn đề nằm ở chỗ khác khi phần lớn cử tri Đảng Dân chủ thích hình thức bầu cử qua bưu điện này, và đó là lý do ông Trump lo sợ số lượng lớn phiếu bầu qua thư có thể thay đổi cán cân bầu cử.

Phía Đảng Dân chủ cũng có đội pháp lý nộp đơn ra tòa án buộc các tiểu bang phải gia hạn thời hạn nhận phiếu bầu qua bưu điện theo đúng luật định.

Tòa án tối cao từng bác đơn của đội pháp lý của ông Trump khi cố gắng ngăn chặn tiểu bang Pennsylvania gia hạn thời gian nhận phiếu bầu qua thư tới 3 ngày sau ngày bầu cử 3-11.

Tuy nhiên, không loại trừ phía ông Trump sẵn sàng nộp đơn lần nữa yêu cầu Tòa án tối cao ngăn chặn việc đếm phiếu gửi qua thư khi các tiểu bang chiến địa có nhiều khả năng chuyển sang màu xanh (màu của Đảng Dân chủ) khi số lượng lớn phiếu bầu đổ về.

Ông Trump tuyên bố: “Chúng tôi sẵn sàng ra Tòa án tối cao” để chấm dứt việc kiểm đếm phiếu. Trò chơi chính trị sẽ kéo dài. Tuy nhiên, mọi thứ sẽ chấm dứt nếu ông Biden dẫn khoảng cách khá xa phiếu phổ thông ở các tiểu bang chiến địa.

Lực lượng luật sư hùng hậu

Luật sư chính của Ủy ban quốc gia của Đảng Cộng hòa Justin Riemer tiết lộ với Hãng AP: “Chúng tôi đã làm việc với chiến dịch tranh cử về chiến lược chuẩn bị việc kiểm phiếu lại, các hoạt động trong ngày bầu cử và cả chiến lược tố tụng”.

Phía ông Biden cũng bao gồm hàng trăm luật sư được dẫn dắt bởi ông Walter Dellinger, từng làm tổng biện lý sự vụ dưới thời tổng thống Clinton và ông Donald Verrilli, tổng biện lý sự vụ dưới thời Obama.

Đây là những luật sư đại diện cho chính quyền của Đảng Dân chủ trong các vụ kiện hay tranh chấp trước Tòa án tối cao. Điều đó chứng tỏ phía ông Biden sẵn sàng tung những luật sư nhiều kinh nghiệm nhất của mình ra trước Tòa án tối cao.

TS NGUYỄN THÀNH TRUNG (giám đốc Trung tâm nghiên cứu quốc tế, Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG TP.HCM)

https://tuoitre.vn/bau-cu-tong-thong-my-chuan-bi-dua-nhau-ra-toa-2020110510215649.htm