Tang vật gồm nhiều máy tính, điện thoại Lâm dùng để đăng tải các bài viết trên nhiều fanpage kêu gọi từ thiện bị công an thu giữ – Ảnh: CACC

Những bài viết đăng tải trên các trang fanpage này đều có hoàn cảnh cụ thể, hình ảnh kèm theo nhằm tạo lòng tin của các nhà hảo tâm để chiếm đoạt tiền từ thiện.

Điều hành cả chục fanpage “kêu gọi từ thiện”

Mới đây nhất, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05) Bộ Công an phối hợp với Công an tỉnh Hà Nam bắt giữ Trần Văn Lâm (23 tuổi, ngụ tỉnh Hà Nam) để điều tra về hành vi lập fanpage Facebook kêu gọi người dân ủng hộ tiền từ thiện rồi chiếm đoạt.

Kết quả điều tra xác định từ tháng 9-2020, Lâm lập trang fanpage Facebook “Hỗ trợ trẻ em” và đăng gần 250 bài viết kêu gọi cộng đồng mạng giúp đỡ các bệnh nhân có hoàn cảnh khó khăn, chủ yếu là câu chuyện về các cháu nhỏ mắc bệnh hiểm nghèo. Tin vào những thông tin này, đã có hàng ngàn nhà hảo tâm gửi tổng số tiền hơn 6,6 tỉ đồng đến tài khoản ngân hàng do Lâm tạo lập, quản lý.

Tại cơ quan công an, Lâm khai nhận còn điều hành 7 trang fanpage Facebook khác nhằm mục đích tương tự gồm: “Quỹ bảo trợ trẻ em”, “Quỹ bảo trợ trẻ em Việt Nam”, “Phật tại tâm”, “Chia sẻ yêu thương kết nối yêu thương”, “Quan thế âm bồ tát”, “Chia sẻ yêu thương”, “Kết nối yêu thương”.

Để tạo lòng tin với các nhà hảo tâm, Lâm thường sử dụng những hoàn cảnh có thật đã được đăng trên báo chí để đăng tải lại trên các fanpage này rồi chèn số tài khoản của mình vào và “kêu gọi từ thiện”. Sau khi nhận tiền, Lâm không chuyển tiền cho gia đình các cháu nhỏ có hoàn cảnh khó khăn mà chuyển đến các tài khoản ngân hàng khác dùng để chơi game bài và chi tiêu cá nhân.

Trước đó, cơ quan công an cũng bắt giữ nhóm quản trị fanpage “Chia sẻ vì người nghèo” ở Lâm Đồng với cùng thủ đoạn tương tự. Trang fanpage này do Đào Bá Lộc (27 tuổi) cùng một số người lập ra để kêu gọi từ thiện. Đã có hơn 1.000 người chuyển tiền vào 2 số tài khoản của nhóm quản trị trang “Chia sẻ vì người nghèo” số tiền từ 50.000 đến 5 triệu đồng/người. Tổng cộng, Đào Bá Lộc và đồng phạm đã lừa và chiếm đoạt hơn 600 triệu đồng tiền từ thiện của các nhà hảo tâm.

Trần Văn Lâm lập ra hàng chục Fanpage kêu gọi từ thiện để lừa đảo – Ảnh: CACC

Để lòng tốt không trao nhầm chỗ

Ngày 11-5, trao đổi với Tuổi Trẻ, thiếu tướng Nguyễn Văn Giang – phó cục trưởng A05 – cho biết những nhóm lừa đảo với vỏ bọc kêu gọi từ thiện này thường sử dụng thông tin, hình ảnh trái phép của người khác để đưa lên trang fanpage do chính các nghi phạm lập ra và kêu gọi giúp đỡ, ủng hộ tiền. Tuy nhiên, sau khi nhận được tiền từ các nhà hảo tâm, nhóm nghi phạm lại không chuyển tiền cho những người có hoàn cảnh khó khăn mà dùng để tiêu xài cá nhân.

Theo thiếu tướng Giang, quá trình triệt phá các nhóm lừa đảo này gặp rất nhiều khó khăn vì trên không gian mạng các nghi phạm thường sử dụng thông tin ẩn danh, thông tin không có thật. Việc hợp tác giữa các nhà mạng trên thế giới với cơ quan chức năng ở Việt Nam cũng mất nhiều thời gian, công sức để truy vết các nhóm lừa đảo.

“Tuy nhiên, với sự quyết tâm cao, sau nhiều tháng truy lùng chúng tôi đã triệt phá được nhiều nhóm lừa đảo theo hình thức này. Chúng tôi rất ủng hộ những người có lòng hảo tâm giúp đỡ người khó khăn, tuy nhiên người dân nên thận trọng khi lựa chọn các quỹ, chương trình từ thiện để tránh bị các nhóm tội phạm lừa đảo” – thiếu tướng Giang nói.

Lãnh đạo A05 đưa ra lời khuyên các nhà hảo tâm cần thận trọng tìm hiểu, kiểm chứng kỹ các thông tin đăng tải kêu gọi ủng hộ từ thiện trên các trang mạng xã hội; yêu cầu công khai, minh bạch thông tin về người cần giúp đỡ hoặc liên hệ với chính quyền địa phương, bệnh viện nơi họ điều trị để kiểm chứng thông tin. Trường hợp có nghi ngờ về hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, người dân cần báo cho cơ quan công an để kịp thời xử lý.

Nhiều tình tiết tăng nặng

Theo luật sư Lê Trọng Minh (Đoàn luật sư TP Hà Nội), việc lập các trang mạng để thực hiện việc lừa đảo, chiếm đoạt tài sản là hành vi rất tinh vi, xảo quyệt; lợi dụng chính sách tự do thông tin và công nghệ, lợi dụng lòng tin, lòng tốt của người dân để chiếm đoạt tài sản. Những hành vi này không chỉ vi phạm rất nghiêm trọng pháp luật, xâm phạm đến tài sản và quyền được Nhà nước bảo vệ tài sản của người dân, mà còn xâm phạm đến sự thiêng liêng, nhân văn, nghĩa cử cao đẹp “lá lành đùm lá rách”.

Luật sư Minh phân tích theo quy định pháp luật về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản” thì người nào bằng thủ đoạn gian dối chiếm đoạt tài sản của người khác trị giá từ 2 triệu đồng trở lên có thể bị xử phạt từ cải tạo không giam giữ hoặc từ 3 năm tù đến chung thân tùy vào số tiền, tài sản chiếm đoạt.

Đối với các nghi phạm sử dụng mạng xã hội, mạng Internet để lập các fanpage lừa đảo chiếm đoạt tài sản thì có thể còn bị áp dụng thêm nhiều tình tiết tăng nặng như phạm tội có tính chất chuyên nghiệp, dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt…

Ngoài ra, hiện nay trên mạng xã hội còn xuất hiện phổ biến những chiêu trò lừa đảo thông qua việc chiếm đoạt tài khoản cá nhân của người khác hay sử dụng các thông tin thẻ ngân hàng, lừa đảo trong thanh toán điện tử, huy động vốn, kinh doanh đa cấp… Các dạng cấu thành tội phạm này theo quy định bộ luật hình sự có thể bị xử phạt về tội “sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”, với mức hình phạt lên đến 20 năm tù.